Z Łodzi pochodzi wielu wybitnych ludzi – postaci kultury i sztuki, utalentowanych wynalazców i naukowców, znanych w Polsce i na świecie. Wśród nich jest niemało kobiet o światowej sławie, które zmieniły coś w naszym świecie na lepsze, zainspirowały i nadal inspirują współczesnych swoim przykładem – pisze serwis lodzanka.eu.
Pośród takich sławnych łodzian trzeba wymienić legendarną G. Tencer. Kim była G. Tencer, co uczyniło ją sławną, a także o innych ciekawostkach z nią związanych – przeczytaj w poniższym materiale.
Informacje biograficzne o Gołdzie Tencer
Przyszła gwiazda teatralna i filmowa, piosenkarka i działaczka społeczna G. Tencer urodziła się w 1949 roku w rodzinie żydowskiej. Jej rodzice przeżyli II wojnę światową – wiadomo, że sam ojciec piosenkarki pochodził z ukraińskiego miasta Sumy i przeżył Holokaust. Tu, w rodzinnej Łodzi, G. Tencer spędziła swoje dzieciństwo i młodość.
Początkowo przyszła aktorka uczyła się w miejscowej szkole żydowskiej, która jest obecnie zamknięta. G. Tencer zaczęła stawiać pierwsze kroki w świecie sztuki właśnie tam, zdobywając wykształcenie podstawowe. Wszystko zaczęło się na zwykłej szkolnej scenie teatralnej. Jej pierwszymi rolami, jak później przyznała kobieta, były role księżniczek.
W Łodzi rozpoczęła też pracę na większej scenie teatralnej – była to scena Teatru Powszechnego, który uchodził za centrum polskiej komedii i teatr dramatyczny w mieście, był jednym z najpopularniejszych w Łodzi i całym województwie.
Od dzieciństwa G. Tencer widziała siebie na dużej scenie Teatru Żydowskiego. Często bywała na przedstawieniach tego zespołu teatralnego, gdy przyjeżdżał z tournée do Łodzi. Z czasem spełniło się jej marzenie z dzieciństwa.
Początek wielkiej kariery i przeprowadzka do stolicy
W 1969 roku G. Tencer zbliżyła się do swojego marzenia – wówczas rozpoczął się nowy rozdział w jej życiu, początek kariery na dużej scenie. W Warszawie, marząc o Teatrze Żydowskim, najpierw zapisała się do szkoły teatralnej, gdzie uczęszczała na kursy aktorskie. W 1971 roku ukończyła szkołę, ale jeszcze przed zakończeniem studiów zagrała role w kilku produkcjach Teatru Żydowskiego.
G. Tencer wiele sukcesów teatralnych zawdzięcza reżyserowi teatralnemu Szymonowi Szurmiejowi. Sz. Szurmiej – to znany polski aktor, reżyser i działacz społeczności żydowskiej, a także dyrektor artystyczny legendarnego Teatru Żydowskiego.
Później aktorka została stypendystką rządu amerykańskiego i miała okazję odkryć inną kulturę oraz poznać specyfikę amerykańskiej sztuki teatralnej. Wiadomo też, że otrzymała stypendium za osiągnięcia aktorskie.
Gołda Tencer jako osoba publiczna i bojowniczka o kulturę żydowską w Polsce
Po powrocie do Warszawy G. Tencer wróciła na swoją ulubioną scenę teatralną. Zaczęła tu pracować nie tylko jako aktorka, ale także reżyserka i scenarzystka. Po powrocie długo myślała też o działalności społecznej. Efektem tych przemyśleń było założenie Fundacji Shalom w 1988 roku.
Powstała dzięki G. Tencer Fundacja ma na celu zachowanie pamięci o tradycjach żydowskich w Polsce. To wyjątkowa w Polsce organizacja społeczna, która zapoczątkowała jednocześnie kilka niezbędnych inicjatyw, w tym Centrum Kultury Jidysz w stolicy. Centrum działa na rzecz popularyzacji języka jidysz i sztuki żydowskiej, prowadzi seminaria, warsztaty i wykłady na temat jidysz, a także sztuki żydowskiej.
Fundacja G. Tencer dała także początek działalności Żydowskiego Uniwersytetu Otwartego. Ta instytucja edukacyjna ma na celu promocję sztuki żydowskiej i jidysz z naukowego punktu widzenia. Zajęcia na uczelni odbywają się w kilku modułach tematycznych: literatura żydowska, muzyka, kultura i filozofia żydowska.
Równolegle Fundacja G. Tencer zaopiekowała się też osobami „trzeciego wieku”, tworząc dla nich odrębną uczelnię. Działa od 2006 roku i oferuje różne formy edukacji, lekcje w tym miejscu są ukierunkowane na badanie różnych sfer działalności społeczności żydowskiej.
Jednym z największych i najgłośniejszych osiągnięć Fundacji G. Tencer było otwarcie wystawy i albumu „I ciągle widzę ich twarze – Fotografie Żydów Polskich”. Wystawa i album powstały na podstawie 9 tysięcy fotografii. Prezentacje z tymi zdjęciami objechały cały świat – były prezentowane w 49 miastach na świecie, w tym w: Jerozolimie, Londynie, Paryżu, Nowym Jorku, Toronto i Barcelonie.
Gołda Tencer w późniejszych latach
Promując kulturę i sztukę żydowską, język, G. Tencer działała również jako organizatorka Festiwalu Warszawa Singera, który odbywa się w Polsce od 2004 roku.
Po raz pierwszy to wydarzenie odbyło się z okazji 100. rocznicy urodzin żydowskiego pisarza Isaaca Bashevisa Singera. Od tego czasu festiwal ma miejsce co roku, jego program pełen jest spektakli teatralnych, pokazów filmowych, koncertów, kursów mistrzowskich, dyskusji i wykładów.
Następnie kobieta została zaproszona na stanowisko członka Komitetu Wsparcia Muzeum Historii Żydów Polskich Polina w Warszawie. Muzeum zajmuje się dokumentowaniem wielowiekowej historii polskich Żydów i jest uważane za jedną z największych tego typu instytucji w Polsce. Poza muzeum G. Tencer współpracuje z uczelnią społeczną przy instytucji.
Teatr Żydowski tak bardzo zbliżył się do aktorki, że zaczęła go prowadzić w 2015 roku. Jak już było wspominane, kobieta aktywnie propaguje jidysz i wystawia wiele produkcji w tym języku, szerząc kulturę żydowską i pomnażając jej dorobek. Dzięki staraniom G. Tencer warszawski Teatr Żydowski jako drugi w Polsce wystawiał sztuki w języku Żydów aszkenazyjskich.
Jak przyznają sami badacze historii teatru, publiczność bardzo dobrze odbiera taką sztukę, zwłaszcza młoda, która przyjeżdża w to miejsce i pierwszy raz słyszy ten język.
Gołda Tencer w filmie i muzyce
Niezależnie od czynnej działalności teatralnej G. Tencer była również aktywną aktorką filmową. W szczególności można ją zobaczyć w filmie „Sanatorium pod klepsydrą” z 1973 roku wyreżyserowanym przez polskiego reżysera Wojciecha Jerzego Hasa. Film opowiada o Żydzie, który odwiedził swojego ojca w mistycznym sanatorium. W tym samym roku taśma otrzymała prestiżową nagrodę Festiwalu Filmowego w Cannes.
G. Tencer zagrała także w takich filmach, jak: „Gwiazdy na dachu” (1979), „Wichry wojny” (1983), „Haracz szarego dnia” (1983), „Wojna i miłość” (1985). Pracowała także nad kilkoma taśmami jako reżyser i producent.
Oprócz teatru i kina G. Tencer zasłynęła jako utalentowana piosenkarka. W 1988 roku wydała płytę „Miasteczko Bełz”, na której wykonuje pieśni żydowskie.
Uznanie i nagrody
G. Tencer zyskała międzynarodowe uznanie i sławę dzięki aktywnej działalności społecznej i artystycznej. Jej sukcesy zostały docenione szeregiem odznaczeń honorowych – w 2006 roku otrzymała medal „Za Zasługi dla Tolerancji”. Nagroda ta jest przyznawana corocznie przez Fundację Tolerancja osobom szczególnie zasłużonym w propagowaniu idei szacunku i tolerancji dla przedstawicieli różnych mniejszości.
W 2009 roku G. Tencer została odznaczona złotym medalem „Za zasługi dla kultury”, a w 2011 roku – Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Jedną z największych nagród za propagowanie kultury żydowskiej w Polsce była „Złota Lira”, czyli najwyższe izraelskie odznaczenie za zasługi w rozpowszechnianiu kultury żydowskiej na świecie.