Herbstowie to jeden z łódzkich rodów, który zasłynął z mecenatu i wkładu w rozwój potęgi przemysłowej miasta na przełomie XIX i XX wieku. Edward Herbst miał niemieckie korzenie. W 1869 przeniósł się do Łodzi. Jego żona Matylda była córką Karola Scheiblera, jednego z najbardziej wpływowych i najbogatszych łódzkich przemysłowców. Para mieszkała razem przez wiele lat i miała czwórkę dzieci. Dzięki Edwardowi i Matyldzie Herbst powstał szpital dziecięcy w Łodzi, w którym pracowali najlepsi pediatrzy. To jednak nie jedyna dobra sprawa dla Łodzi ze strony Herbstów – pisze lodzanka.eu.
Edward Herbst – zdolny przedsiębiorca z Niemiec
Łódzki biznesmen Edward Herbst miał niemieckie korzenie. Herbstowie byli kupcami i ewangelikami. Rodzice Edwarda, Edward i Ludwika, przenieśli się do Polski na początku XIX wieku.
Edward Herbst urodził się 24 października 1844 roku w polskim mieście Radom. Rodzice Edwarda zadbali o należne wychowanie i wykształcenie syna. Chłopiec studiował w Warszawie – najpierw w szkole rzemieślniczej, a później w Warszawskiej Szkole Handlowej. W 1869 roku Edward Herbst przeniósł się do Łodzi. W Łodzi Herbst zaczął pracować w fabryce jednego z najbardziej wpływowych fabrykantów miasta – Karola Scheiblera.
Kariera Edwarda Herbsta rozwijała się błyskawicznie. Na początku lat 70. Herbst już był jednym z dyrektorów scheiblerowskich zakładów. Edward Herbst był człowiekiem zdolnym i inteligentnym, cieszył się dużym zaufaniem jednego z „królów bawełny” Łodzi, Karola Scheiblera. Ponadto koledzy Edwarda opisywali go jako bardzo przystojnego mężczyznę.
Pracując w fabryce Scheiblera, Edward Herbst znalazł nie tylko pracę, ale również miłość swojego życia – Matyldę Scheibler.
Matylda – córka wpływowego łódzkiego fabrykanta Scheiblera
Matylda Scheibler była najstarszym dzieckiem w rodzinie Karola i Anny Scheiblerów. W sumie rodzina Scheiblerów wychowała siedmioro dzieci.
Matylda Scheibler uchodziła za prawą rękę swojej matki Anny. Wspólnie organizowały różne akcje filantropijne. Matylda jako jedyna z córek Scheiblera została w Łodzi. Adela wyszła za mąż za Adolfa Gustawa Buchholtza i przeniosła się do Supraśla. Emma wyszła za Georga von Kramsta i wyjechała na Dolny Śląsk. Synowie Scheiblera zajmowali się działalnością fabryczną.
Edward i Matylda pobrali się w 1875 roku. Nie wiadomo, czy łączyła ich wielka miłość, czy interesy. Niestety do dziś nie zachowały się żadne pamiętniki ani dzienniki rodziny Scheiblerów. Dlatego jest bardzo mało informacji o ich relacjach rodzinnych i codziennym życiu. Co prawda ówczesna prasa łódzka dość aktywnie pisała o rodzinie Scheiblerów i rodzinie Herbstów.
Życie rodzinne Edwarda i Matyldy Herbstów
Po ślubie Edward i Matylda przeprowadzili się do pałacu zaprojektowanego przez architekta Hilarego Majewskiego. Ten pałac Matylda Scheibler dostała w wianie. Luksusowy pałac został zbudowany w 1876 roku w stylu neorenesansowym.
Warto dodać, że dla Karola i Anny Scheiblerów Edward Herbst był ulubionym zięciem. W szczególności Anna Scheibler darzyła go wielką sympatią, ponieważ oboje mieli wspólną cechę – pasję do ogrodnictwa.
Ówczesna prasa łódzka pisała, że rodzina organizowała czasem konkursy na najlepiej wyhodowaną roślinę. Anna Scheibler wygrała w jednym z tych konkursów, prezentując pięknego ananasa. Z kolei Karol Scheibler cenił swojego zięcia z innych powodów. Podobało mu się, że był pracowity, rzetelny i lojalny. W tych cechach Herbst przypominał swego teścia.
Po śmierci Karola Scheiblera zarządzanie rodzinną firmą przejął Edward Herbst, gdyż synowie Scheiblera byli jeszcze nie dojrzali do kierowania ogromną fabryką.
Matylda i Edward Herbst mieli czworo dzieci. Najstarszy, Karol, urodził się rok lub dwa po ślubie. Trudno ustalić dokładną datę jego urodzin. Niewiele o nim wiadomo. Podobnie jak jego dwaj bracia ukończył szkołę w Gdańsku. Później się tam osiedlił. To nie przypadek, że dzieci Herbstów ukończyły szkołę w Gdańsku, ponieważ Edward wybudował willę w Sopocie w 1896 roku. W okresie międzywojennym wszyscy posiadali obywatelstwo Wolnego Miasta Gdańska.
Karol Herbst był doktorem nauk przyrodniczych. Wojnę przeżył w Gdańsku. Podobno on i jego żona popełnili samobójstwo na początku 1945 roku obawiając się wkroczenia Rosjan do miasta.
Ich najmłodszy syn, Edward Walter, ożenił się z Emi Grohman i osiedlił się na Dolnym Śląsku. Jako jedyny z dzieci Herbstów miał potomków, syna Haralda i córki bliźniaczki – Urszulę i Hildegardę. Po wojnie ta gałąź Herbstów mieszkała w Niemczech. Nie chcieli przenieść się do Łodzi.
Średni syn Matyldy i Edwarda, Leon, urodzony w 1880 roku, od początku był gotowy do przejęcia biznesu rodzinnego. Ożenił się z Aleksandrą Potschtarovą. Poznali się w Rosji, gdzie Leon przebywał w sprawach. Para pobrała się w Moskwie 1 stycznia 1918 roku, po czym przeniosła się do Łodzi.
Najmłodszym dzieckiem i jedyną córką Matyldy i Edwarda Herbstów była Anna Maria, urodzona w 1889 roku. Ale rodzina bardzo krótko cieszyła się szczęściem. Anna Maria miała dziesięć lat, gdy nagle zachorowała. Prawdopodobnie dziewczynka miała zapalenie opon mózgowych. Anna Maria zmarła w wieku 10 lat. Dziewczynkę pochowano w kaplicy Scheiblera na cmentarzu przy ul. Ogrodowej.
Szpital dziecięcy w Łodzi, wybudowany kosztem małżeństwa
Po śmierci córki Edward i Matylda Herbstowie poparli pomysł doktora Karola Jonschera na budowę pierwszego w Łodzi szpitala dziecięcego. Przedsiębiorca zaoferował działkę pod przyszły szpital i przekazał 200 000 rubli. Łódzki szpital dziecięcy powstał w latach 1902-1905.
Szpital otrzymał imię córki Herbstów, Anny Marii, która zmarła. W tym czasie ten szpital dziecięcy był jednym z najnowocześniejszych szpitali w Królestwie Polskim. Pomoc medyczną zapewniali tu wykwalifikowani lekarze i pielęgniarki świeckie. Pierwszym dyrektorem łódzkiego szpitala dziecięcego został doktor Józef Brudziński, nazywany ojcem polskiej pediatrii.
Herbstowie nie tylko zapewniali fundusze na budowę szpitala, ale także zawsze dbali o to, aby placówka medyczna miała wystarczająco wszystkiego. Matylda Herbst pracowała w komitecie pań, który opiekował się chorymi dziećmi. A po śmierci Edwarda Herbsta przekazała swój majątek w Sokolnikach dla szpitala. Utworzono tam prewentorium dla dzieci.
W 1910 roku Herbstowie przekazali szpital wraz z całym jego majątkiem Łódzkiemu Chrześcijańskiemu Towarzystwu Dobroczynności. Po II wojnie światowej w szpitalu została zorganizowana Katedra Pediatrii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Łódzkiego. W 1950 roku szpitalowi nadano imię Janusza Korczaka.
Dobroczynność małżeństwa
To oczywiście nie cała lista dobrych uczynków małżonków Herbstów dla miasta Łodzi. Edward Herbst był także patronem słynnej łódzkiej gazety „Dziennik Łódzki”. W 1885 roku przedsiębiorca kupił drukarnię na potrzeby wydania.
Ponadto Edward Herbst był prezesem dyrekcji Towarzystwa Kredytowego Miasta Łodzi, które udzielało pożyczek na budowę. Zięć Scheiblera pełnił również funkcję prezesa Banku Handlowego w Łodzi. W 1888 roku został kierownikiem Urzędu Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi, które w 1898 roku wybudowało i otworzyło Szkołę Handlową Kupiectwa Łódzkiego.
Małżeństwo Herbstów przekazało znaczne sumy na budowę ochronki i kościołów. Chociaż Herbstowie byli ewangelikami, ale jednak zapewniali fundusze nie tylko na budowę i wyposażenie kościołów ewangelickich, ale także katolickich i prawosławnych.
Małżonkowie pomagali budować kościół św. Anny, nazwany imieniem ich zmarłej córki. Wspierali finansowo ten kościół przez wiele lat. Ufundowali także chór w łódzkiej katedrze.
Herbstowie przekazali również koszty szpitalowi przyfabrycznemu. Szpital ten służył robotnikom Scheiblera, którzy poświęcili wiele lat swojego życia jego fabryce.
Edward Herbst zmarł 6 czerwca 1921 roku w Sopocie. Po śmierci męża jego żona Matylda wybudowała kaplicę Herbstów na miejscowym cmentarzu ewangelickim. Matylda Herbst zmarła w czerwcu 1939 roku i została pochowana obok męża.
W 1976 roku w odrestaurowanym pałacu Herbsta w Łodzi otwarto oddział Muzeum Sztuki.